راهنمای بازداشت | اولین اقدامات پس از بازداشت | دکتر سید مهدی رضوی‌فرد
وقتی عزیزتان بازداشت می‌شود، اولین قدم‌ها مهم‌ترین قدم‌ها هستند
بازداشت، یکی از تنش‌زاترین و نگران‌کننده‌ترین تجربه‌هایی است که یک فرد و خانواده‌اش ممکن است با آن روبه‌رو شوند.
در چنین شرایطی، ترس، اضطراب، عجله یا تصمیم‌های احساسی می‌توانند مسیر پرونده را به‌طور جدی تغییر دهند.
اما واقعیت این است که: با چند اقدام درست، می‌توان آسیب‌ها را کاهش داد و مسیر پرونده را کنترل کرد.
این صفحه، راهنمایی روشن و انسانی برای لحظاتی است که بیشترین نیاز به آگاهی و آرامش وجود دارد.
دکتر سید مهدی رضوی‌فرد با تجربه گسترده در مواجهه با پرونده‌های کیفری، این بخش را برای کمک به خانواده‌ها و افراد در شرایط بحرانی تدوین کرده است.
1) اولین و مهم‌ترین اصل: آرامش و پرهیز از رفتار واکنشی
بازداشت، هم برای فرد و هم برای خانواده شوک‌آور است.
اما هر تصمیم شتاب‌زده، یک حرف، یک تماس، یک پیام،
می‌تواند در پرونده اثر منفی بگذارد.
آنچه نباید انجام دهید:
- تماس‌های احساسی و پرخاشگرانه با شاکی یا شاهد
- انتشار ماجرا در شبکه‌های اجتماعی
- ارسال پیام‌های توهین‌آمیز یا تهدیدآمیز
- حضور در محل بازداشت بدون مشورت با وکیل
- فشار به ضابط یا مأمور برای آزادی سریع
- ارائه اطلاعات نادرست از روی ترس
آنچه باید انجام دهید:
- آرام کردن خانواده
- حفظ سکوت تا زمان مشورت
- یادداشت کردن دقیق زمان، محل و نحوه بازداشت
- تماس با یک وکیل متخصص
«در لحظه‌ی بازداشت، سکوت گاهی شجاعانه‌ترین شکل دفاع است.»
— دکتر سید مهدی رضوی‌فرد
2) حقوق فرد بازداشت‌شده
هر فردی حتی در لحظه بازداشت—حقوقی دارد که قانون آن را تضمین کرده است:
✔ حق داشتن وکیل
از اولین لحظه بازداشت تا پایان تحقیقات مقدماتی.
✔ حق سکوت
هیچ‌کس مجبور به پاسخ‌دهی فوری نیست.
✔ حق اطلاع از دلیل بازداشت
ضابط یا بازپرس باید دلیل را شفاف اعلام کند.
✔ حق تماس با خانواده
برای اطلاع‌رسانی و هماهنگی دفاع.
✔ حق برخورد محترمانه
هرگونه توهین، تهدید، ضرب‌وجرح یا اجبار ممنوع است.
✔ حق ثبت اعتراض در صورت نقض حقوق
از طریق وکیل یا گزارش رسمی.
این حقوق تنها متن قانون نیستند؛ سپر کرامت انسان در لحظه‌ای هستند که بیشترین آسیب‌پذیری وجود دارد.
3) خانواده چه باید بکند؟
✔ اولویت اول: پیدا کردن وکیل متخصص
وکیلی که تجربه‌ی مواجهه با بازداشت، مواجهه حضوری، بازپرسی و پرونده‌های سریع‌العمل را داشته باشد.
✔ جمع‌آوری فوری مدارک و اطلاعات
- پیام‌ها
- قراردادها
- آدرس احتمالی شاکی
- اسناد مالی یا کاری
- مدارک هویتی
- نام شاهدان سلامت رفتار
✔ از تماس مستقیم با شاکی پرهیز کنید
زیرا ممکن است به عنوان مداخله در پرونده یا تهدید تفسیر شود.
✔ هیچ اظهارنظری در فضای مجازی منتشر نکنید
اسکرین‌شات‌ها می‌توانند علیه شما یا فرد بازداشت‌شده استفاده شوند.
✔ خانواده باید آرام و هماهنگ عمل کند
پرونده‌های خانوادگی، مالی یا سایبری با کوچک‌ترین حرکت اشتباه پیچیده‌تر می‌شوند.
4) چه اتفاقی پس از بازداشت می‌افتد؟
معمولاً مراحل زیر اتفاق می‌افتد:
- انتقال به کلانتری یا اداره آگاهی
- ثبت مشخصات و تشکیل پرونده اولیه
- تحقیقات ضابطین (کلانتری / پلیس آگاهی / پلیس فتا)
- ارجاع به بازپرس برای بازجویی رسمی
- تعیین قرار تأمین (کفالت، وثیقه، بازداشت)
- انتقال به بازداشتگاه یا آزادی موقت
در این میان، وکیل می‌تواند:
- در بازجویی حاضر شود
- پرونده را مطالعه کند
- درخواست آزادی بدهد
- در تعیین قرار نقش جدی داشته باشد
- از ثبت اظهارات نادرست جلوگیری کند
5) اهمیت وکیل در ساعات اولیه
در بسیاری از پرونده‌ها، دفاع واقعی در همان ساعات اولیه آغاز می‌شود.
وکیل متخصص می‌تواند:
- از اظهارات احساسی جلوگیری کند
- مدارک حیاتی را ثبت و ضبط کند
- با ضابط صحبت حرفه‌ای داشته باشد
- درخواست مناسب برای آزادی بدهد
- مسیر پرونده را از پیچیدگی نجات دهد
«حقیقت، در همان لحظه‌های آغازین آسیب‌پذیرتر است؛ و دفاع باید از همان‌جا شروع شود.»
— دکتر سید مهدی رضوی‌فرد
6) راهنمایی‌های فوری و عملی
✔ هیچ سند یا وسیله‌ای را بدون مشورت تحویل ندهید
به‌خصوص تلفن همراه و لپ‌تاپ.
✔ در بازجویی عجله نکنید
حق دارید سکوت کنید یا بخواهید وکیل‌تان حاضر باشد.
✔ اگر بازداشت طول کشید
وکیل می‌تواند برای:
- ملاقات
- مطالعه پرونده
- درخواست آزادی
- اعتراض به قرار
اقدام کند.
اگر می‌خواهید درباره مراحل بازداشت، رفتارهای درست، حقوق قانونی و تحلیل‌های انسانی بیشتر بدانید:
مجله عدالت و دفاع – حقوق کیفری برای عموم
در این بخش مقالاتی درباره:
- حقوق متهم
- بازداشتگاه و روند قانونی
- خطاهای رایج در بازجویی
- نقش وکیل در نخستین ساعات پرونده
منتشر می‌شود.
تماس فوری و مشاوره
اگر فردی از اعضای خانواده‌تان بازداشت شده یا احتمال بازداشت وجود دارد، پیش از هر اقدامی با یک وکیل متخصص مشورت کنید.
اطلاعات تماس و رزرو مشاوره با دکتر رضوی‌فرد در صفحه تماس و مشاوره قرار دارد.
در لحظات بحران، آگاهی بهترین شکل آرامش است.